Uwaga! To nie jest porada medyczna.
Miażdżyca, jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń układu krążenia, jest bezpośrednio związana z zaburzeniami funkcjonowania śródbłonka tętnic. W dzisiejszych czasach, gdy choroby układu krążenia są jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie, pojawia się coraz więcej badań na temat metod prewencji i terapii tego schorzenia. Jedną z takich metod są różne formy postów oraz diety niskokaloryczne. Posty przerywane, głodówki i diety niskokaloryczne wydają się mieć zdolność nie tylko do zapobiegania, ale również do cofania procesów miażdżycowych. Jakie mechanizmy stoją za tym zjawiskiem? Przyjrzyjmy się bliżej tej fascynującej zależności.
Od czego zaczyna się miażdżyca?
Miażdżyca to proces zapalny, który rozpoczyna się od dysfunkcji śródbłonka – cienkiej warstwy komórek wyściełającej wewnętrzną powierzchnię tętnic. Dysfunkcja śródbłonka prowadzi do odkładania się w naczyniach krwionośnych lipidów, co powoduje powstawanie blaszek miażdżycowych. Co ciekawe, nawet przy zrównoważonej diecie, regularne spożywanie posiłków wywołuje stany zapalne w organizmie, które tymczasowo upośledzają funkcjonowanie śródbłonka. Naukowcy twierdzą, że każdy posiłek powoduje przejściowe pogorszenie funkcji śródbłonka, co utrudnia jego regenerację i zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy.
Badania potwierdzają, że dysfunkcja śródbłonka może być mierzona na kilka sposobów, m.in. poprzez analizę zdolności naczyń do rozszerzania się (badanie FMD – Flow Mediated Dilation), poziomy tlenku azotu (NO), markery stanów zapalnych (np. Interleukina 6, czynniki martwicy nowotworów TNF-alfa), czy liczbę krążących monocytów. Kluczowym sygnałem świadczącym o dobrej kondycji śródbłonka jest zdolność naczyń do rozszerzania się i produkcja tlenku azotu, który obniża ciśnienie i zapobiega tworzeniu się skrzepów.
Jak posty wpływają na naczynia krwionośne?
Interesującym aspektem badania miażdżycy są skutki, jakie wywierają posty i diety niskokaloryczne na zdrowie tętnic. Wyniki licznych badań pokazują, że okresowe głodówki mogą wywierać ochronny wpływ na śródbłonek i procesy zapalne w naczyniach.
Posty ramadanu a funkcja śródbłonka
Jednym z najlepiej przebadanych modeli postu jest post Ramadan, wywodzący się z kultury muzułmańskiej, polegający na powstrzymywaniu się od jedzenia i picia od świtu do zmierzchu. Choć czas postu nie obejmuje całej doby, przerwy od jedzenia są na tyle długie, że ciało wchodzi w stan podobny do postów przerywanych.
W 2023 roku w Turkish Journal of Medical Sciences opublikowano badanie na grupie 64 uczestników w wieku 45-65 lat, które miało na celu zbadanie wpływu postu Ramadan na zdrowie naczyń krwionośnych. Uczestnikom zmierzono m.in. stężenie CRP (wskaźnik stanów zapalnych) oraz wskaźnik FMD. Wyniki były niezwykle obiecujące: po miesiącu stosowania postu Ramadan poziom CRP znacząco spadł, a FMD – miara zdrowia śródbłonka – wzrosła. To sugeruje, że posty mogą działać ochronnie na tętnice, redukując stany zapalne i poprawiając funkcjonowanie śródbłonka.
Diety niskokaloryczne i autofagia
Zbliżone efekty do postów można osiągnąć również poprzez stosowanie diet niskokalorycznych, takich jak popularna dieta dr Dąbrowskiej, która imituje post poprzez drastyczne ograniczenie kaloryczności posiłków. Po tygodniu stosowania tej diety zaobserwowano znaczną poprawę stanu śródbłonka, co przypisuje się aktywacji procesu autofagii – naturalnej metody organizmu na „samoczyszczenie”, czyli usuwanie uszkodzonych komórek i regenerację tkanek.
Zmniejszenie liczby krążących monocytów
Monocyty to grupa białych krwinek, które w przypadku uszkodzenia śródbłonka wnikają do tkanek, gdzie przekształcają się w makrofagi, przyczyniając się do powstawania blaszek miażdżycowych. Badania pokazują, że krótkotrwałe posty przerywane mogą znacząco obniżyć liczbę krążących monocytów, co zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy. W ten sposób głodówki pomagają w redukcji stanów zapalnych, co korzystnie wpływa na zdrowie naczyń.
Tlenek azotu i jego znaczenie
Tlenek azotu (NO) to kluczowy gazotransmiter, który rozszerza naczynia krwionośne, obniżając ciśnienie krwi, jednocześnie przeciwdziałając zakrzepom. W 2014 roku opublikowano badanie pt. „The effect of Ramadan fasting on endothelial function in patients with cardiovascular diseases”, które wykazało, że posty przerywane, takie jak te stosowane podczas Ramadanu, prowadzą do wzrostu produkcji tlenku azotu. Zwiększona produkcja tlenku azotu przyczynia się do lepszego funkcjonowania naczyń, co ma kluczowe znaczenie w prewencji i leczeniu miażdżycy.
Obniżenie cholesterolu i wzrost antyoksydantów
Posty przerywane i diety niskokaloryczne mają także korzystny wpływ na profil lipidowy. Regularne głodówki mogą przyczyniać się do obniżenia poziomu „złego” cholesterolu LDL, który odgrywa główną rolę w procesie powstawania blaszek miażdżycowych. Ponadto badania wykazują, że posty prowadzą do wzrostu poziomu antyoksydantów, które neutralizują wolne rodniki, zmniejszając tym samym stres oksydacyjny i chroniąc komórki śródbłonka przed uszkodzeniem.
Pamiętaj o swoich tętnicach!
Miażdżyca zaczyna się od dysfunkcji śródbłonka, ale badania pokazują, że posty – w tym posty przerywane oraz diety niskokaloryczne – mogą działać ochronnie na tętnice i poprawiać ich zdrowie. Poprzez redukcję stanów zapalnych, zwiększenie produkcji tlenku azotu, obniżenie poziomu cholesterolu oraz wspomaganie procesów naprawczych, głodówki pomagają regenerować śródbłonek i zapobiegają powstawaniu blaszek miażdżycowych. W miarę rozwoju badań na ten temat, posty mogą stać się nie tylko elementem prewencji, ale również ważnym narzędziem wspomagającym leczenie chorób układu krążenia.
Więcej na temat postów przerywanych znajdziesz tutaj: Jak post przerywany wpływa na zdrowie?
Źródła:
Czekała “Posty vs. MIAŻDŻYCA – jak głodówki zapobiegają miażdżycy i leczą tętnice.” https://www.youtube.com/watch?v=JPnf2ZO3NyA
Mindikoglu, Park, Opekun, Abdulsada, Wilhelm, Jalal, Devaraj, Jung, Dawn-to-dusk dry fasting induces anti-atherosclerotic, anti-inflammatory, and anti-tumorigenic proteome in peripheral blood mononuclear cells in subjects with metabolic syndrome, Metabolism Open, 2022